وبلاگ
۸ عادت ضروری برای محافظت از خودتان درسال ۲۰۲۶
خلاصه شده توسط هوش مصنوعی:
اینترنت در حال تغییر است؛ شما هم باید تغییر کنید
سال ۲۰۲۵ تحولات چشمگیری در نحوه دسترسی ما به وب و گشتوگذار در آن ایجاد کرد. قوانین جدید و رادیکال، ظهور دستیارهای هوش مصنوعی، و تلاش وبسایتها برای مسدود کردن رباتهای AI، اینترنت را درست جلوی چشمان ما متحول میکنند. حالا سوال این است: برای ورود به سال ۲۰۲۶، چه مهارتها و عادتهایی نیاز دارید؟
در این مقاله، هشت تعهد امنیت سایبری را بررسی میکنیم که رعایت آنها میتواند شما را در برابر تهدیدات نوظهور محافظت کند. از قوانین جدید احراز هویت گرفته تا استفاده ایمن از هوش مصنوعی و امنیت خانه هوشمند، همه چیز را پوشش میدهیم.
۱. قوانین محلی را بشناسید و با آنها سازگار شوید
سال گذشته، قانونگذاران در سراسر جهان مشغول کار بودند و قوانینی تصویب کردند که قواعد بازی اینترنت را برای کاربران عادی بهطور جدی تغییر داد:
- ممنوعیت شبکههای اجتماعی برای نوجوانان
- معرفی روشهای سختگیرانه احراز سن (مانند اسکن مدارک هویتی) برای بازدید از دستههای خاصی از وبسایتها
- الزام به کسب رضایت صریح والدین برای دسترسی افراد زیر سن قانونی به بسیاری از خدمات آنلاین
- اعمال فشار از طریق مسدودسازی و شکایتهای قضایی علیه پلتفرمهایی که از قوانین حفاظت از کودکان پیروی نمیکنند. پلتفرم بازی Roblox بهطور خاص در کانون توجه قرار گرفته است.
بهترین کار این است که اخبار را از منابعی دنبال کنید که آرام و بدون جنجال گزارش میدهند و نظرات کارشناسان حقوقی را مرور کنید. باید بدانید چه تعهداتی بر عهده شماست و اگر فرزندان زیر سن قانونی دارید، چه تغییراتی برای آنها رخ میدهد.
ممکن است مجبور شوید گفتوگوهای دشواری با فرزندانتان درباره قوانین جدید استفاده از شبکههای اجتماعی یا بازیها داشته باشید. نکته حیاتی این است که سرکشی نوجوانان نباید منجر به اشتباهات خطرناک شود؛ مانند نصب بدافزاری که بهعنوان «مود دور زدن محدودیتها» جا زده شده یا مهاجرت به شبکههای اجتماعی کوچک و بدون نظارت. محافظت از نسل جوانتر نیازمند نصب نرمافزار امنیتی قابل اعتماد روی کامپیوتر و گوشیهای هوشمند آنها و استفاده از ابزارهای کنترل والدین است.
اما موضوع فقط پیروی ساده از قوانین نیست. تقریباً بهطور قطع با عوارض جانبی منفیای مواجه خواهید شد که قانونگذاران پیشبینی نکرده بودند.
۲. روشهای جدید دسترسی امن را یاد بگیرید
برخی وبسایتها برای اجتناب از پیچیدگیهای انطباق با مقررات منطقهای، ترجیح میدهند کشورهای خاصی را بهطور کامل مسدود کنند (Geoblock). اگر مطمئن هستید قوانین محلی شما اجازه دسترسی به محتوا را میدهد، میتوانید با استفاده از VPN این محدودیتهای جغرافیایی را دور بزنید. کافی است سروری را در کشوری انتخاب کنید که سایت در آن قابل دسترسی است.
مهم است سرویسی انتخاب کنید که فقط سرورهایی در مکانهای مناسب ارائه نمیدهد، بلکه واقعاً حریم خصوصی شما را تقویت میکند. بسیاری از VPNهای رایگان میتوانند عملاً حریم خصوصی شما را به خطر بیندازند، پس در انتخاب دقت کنید.
۳. برای نشت اطلاعات مدارک هویتی آماده باشید
احراز سن به روشهای مختلفی قابل اجراست، اما اغلب شامل استفاده وبسایت از سرویس احراز هویت شخص ثالث میشود. در اولین تلاش برای ورود، به سایتی جداگانه هدایت میشوید تا یکی از چندین بررسی را انجام دهید: عکسبرداری از کارت شناسایی یا گواهینامه رانندگی، استفاده از کارت بانکی، یا ضبط ویدیویی از صورت با حرکات سر و لبخند، و موارد مشابه.
صرف ایده ارائه پاسپورت برای دسترسی به وبسایتهای بزرگسالان، از نظر اصولی برای بسیاری از مردم عمیقاً ناخوشایند است. اما فراتر از آن، خطر جدی نشت دادهها وجود دارد. این حوادث در حال حاضر واقعیت دارند: نشت دادهها بر پیمانکاری که برای احراز هویت کاربران Discord استفاده میشد، و همچنین ارائهدهندگان خدمات TikTok و Uber تأثیر گذاشته است. هرچه وبسایتهای بیشتری این احراز هویت را الزامی کنند، خطر نشت بالاتر میرود.
چگونه از خود محافظت کنید؟
- سرویسهایی را اولویت دهید که نیازی به آپلود مدارک ندارند. بهجای آن، بهدنبال روشهای جایگزین احراز سن باشید؛ مانند تراکنش کوچک از کارت پرداخت، تأیید از طریق بانک یا ارائهدهنده خارجی معتبر دیگر، یا تحلیل رفتاری/بیومتریک.
- کمحساسترین و آسانترین مدرک قابل جایگزینی را انتخاب کنید و فقط از همان برای تمام احرازهای هویت استفاده کنید. «کمحساسترین» یعنی مدرکی که حداقل اطلاعات شخصی را دارد و به شناسههای اولیه دیگر مانند کد ملی ارجاع نمیدهد.
- از آدرس ایمیل و شماره تلفن جداگانه و اختصاصی همراه با آن مدرک استفاده کنید. برای سایتها و سرویسهایی که هویت شما را احراز نمیکنند، از اطلاعات تماس کاملاً متفاوتی استفاده کنید. این کار جمعآوری دادههای شما از نشتهای مختلف را بسیار دشوارتر میکند.
۴. روشهای جدید کلاهبرداران را بشناسید
به احتمال زیاد، کلاهبرداران با پوشش «احراز سن»، شروع به فیشینگ اطلاعات شخصی و پرداختی و انتشار بدافزار به بازدیدکنندگان خواهند کرد. چرا که بسیار وسوسهانگیز است که بهجای آپلود عکس پاسپورت، بهسادگی متنی را در کامپیوتر کپی و پیست کنید.
در حال حاضر، حملات ClickFix بیشتر بهصورت بررسیهای CAPTCHA پنهان میشوند، اما احراز سن گام منطقی بعدی برای این طرحهاست.
چگونه این خطرات را کاهش دهیم؟
- هر وبسایتی که نیاز به احراز هویت دارد را با دقت بررسی کنید. اگر قبلاً برای آن سرویس احراز هویت انجام دادهاید، یا از طریق لینکی در پیامرسان، موتور جستجو یا تبلیغات به صفحه احراز هویت رسیدهاید، فرآیند را تکمیل نکنید.
- هرگز برای احراز هویت اپلیکیشن دانلود نکنید یا متنی را کپی و پیست نکنید. تمام سرویسهای قانونی در پنجره مرورگر کار میکنند، هرچند گاهی از کاربران دسکتاپ خواسته میشود برای تکمیل بررسی به گوشی هوشمند بروند.
- به هر موقعیتی که نیاز به وارد کردن کدی از پیامرسان یا پیامک دارد مشکوک باشید. این اغلب طرحی برای سرقت حساب پیامرسان یا سرویس حیاتی دیگر شماست.
- نرمافزار امنیتی قابل اعتماد روی تمام کامپیوترها و گوشیهای هوشمند نصب کنید تا به مسدود کردن دسترسی به سایتهای کلاهبرداری کمک کند.
۵. عادات سالم استفاده از هوش مصنوعی را پرورش دهید
حتی اگر طرفدار هوش مصنوعی نیستید، اجتناب از آن دشوار است. AI بهمعنای واقعی کلمه در هر سرویس روزمرهای تزریق میشود: اندروید، کروم، آفیس، ویندوز، iOS، Creative Cloud و لیست ادامه دارد. مانند فستفود، تلویزیون، تیکتاک و سایر راحتیهای در دسترس، کلید کار ایجاد تعادل بین استفاده سالم از این دستیارها و توسعه وابستگی خطرناک است.
حوزههایی را شناسایی کنید که تیزهوشی ذهنی و رشد شخصی برایتان اهمیت دارد
کسی که مرتباً نمیدود، آمادگی جسمانیاش را از دست میدهد. کسی که همیشه از ناوبری GPS استفاده میکند، در خواندن نقشههای کاغذی ضعیفتر میشود. هر جا که کار ذهنی برایتان ارزشمند است، سپردن آن به AI مسیری به سوی از دست دادن مهارت است.
تعادل را حفظ کنید: مرتباً آن کار ذهنی را خودتان انجام دهید، حتی اگر AI میتواند آن را بهخوبی انجام دهد. از ترجمه متن گرفته تا جستجوی اطلاعات در ویکیپدیا. لازم نیست همیشه این کار را بکنید، اما به یاد داشته باشید که به اندازه کافی این کار را انجام دهید. برای رویکردی رادیکالتر، میتوانید سرویسهای AI را هر جا که ممکن است غیرفعال کنید.
بدانید کجا هزینه اشتباه بالاست
علیرغم تلاشهای توسعهدهندگان، AI گاهی میتواند پاسخهای کاملاً اشتباه را با اعتماد به نفس کامل ارائه دهد. این توهمات (Hallucinations) بعید است به این زودیها بهطور کامل ریشهکن شوند. بنابراین، برای اسناد مهم و تصمیمات حیاتی، یا از استفاده از AI بهطور کامل خودداری کنید یا خروجی آن را با دقت فوقالعاده بررسی کنید. هر عدد، هر ویرگول را چک کنید.
در سایر حوزهها، آزادانه با AI آزمایش کنید. اما حتی برای استفادههای بهظاهر بیضرر، به یاد داشته باشید که اشتباهات و توهمات احتمال واقعی دارند.
چگونه خطر نشت اطلاعات را کاهش دهیم؟
هرچه بیشتر از AI استفاده کنید، اطلاعات بیشتری به ارائهدهنده سرویس میرود. هر جا که ممکن است، ویژگیهای AI را که کاملاً روی دستگاه شما اجرا میشوند اولویت دهید. این دسته شامل مواردی مانند محافظت در برابر سایتهای جعلی در کروم، ترجمه متن در فایرفکس، دستیار بازنویسی در iOS و غیره میشود. حتی میتوانید چتبات تمام عیاری را بهصورت محلی روی کامپیوتر خود اجرا کنید.
عاملهای AI نیاز به نظارت دقیق دارند
قابلیتهای عاملی AI (Agentic AI) که فقط پیشنهاد نمیدهد بلکه فعالانه کارها را برای شما انجام میدهد، بهویژه پرخطر است. قبل از اینکه به عامل (Agent) اعتماد کنید که خرید کند یا تعطیلات رزرو کند، خطرات این حوزه را بهطور کامل تحقیق کنید. از حالتهایی استفاده کنید که دستیار قبل از وارد کردن اطلاعات شخصی، چه رسد به خرید، از شما تأیید میخواهد.
۶. اشتراکها و پلنهای خود را بازرسی کنید
اقتصاد اینترنت درست جلوی چشمان ما در حال تغییر است. مسابقه تسلیحاتی AI هزینه قطعات و قدرت محاسباتی را بالا میبرد، تعرفهها و تنشهای ژئوپلیتیکی زنجیرههای تأمین را مختل میکنند، و افزودن ویژگیهای AI به محصولات آشنا گاهی با افزایش قیمت همراه است. عملاً هر سرویس آنلاینی میتواند یکشبه گرانتر شود، گاهی تا دو رقم درصد.
برخی ارائهدهندگان مسیر متفاوتی را انتخاب میکنند و از هزینه ماهانه ثابت به مدل پرداخت بهازای مصرف حرکت میکنند؛ مثلاً برای آهنگهای دانلود شده یا تصاویر تولید شده.
برای جلوگیری از شگفتیهای ناخوشایند هنگام بررسی صورتحساب بانکی، عادت کنید شرایط تمام اشتراکهای پولی خود را حداقل سه یا چهار بار در سال بررسی کنید. ممکن است متوجه شوید سرویسی پلنهایش را بهروز کرده و باید به پلن سادهتری تنزل دهید. یا سرویسی بیسروصدا شما را برای ویژگی اضافیای که حتی از آن خبر ندارید ثبتنام کرده و باید آن را غیرفعال کنید. برخی سرویسها ممکن است بهتر باشد به تیر رایگان منتقل شوند یا کاملاً لغو شوند. سواد مالی در حال تبدیل شدن به مهارتی ضروری برای مدیریت هزینههای دیجیتال شماست.
برای داشتن تصویر کاملی از اشتراکها و درک واقعی میزان هزینهای که ماهانه یا سالانه برای سرویسهای دیجیتال میپردازید، بهتر است همه آنها را در یک مکان پیگیری کنید. صفحهگسترده ساده اکسل یا گوگل داکس کار میکند، اما اپلیکیشن اختصاصی راحتتر است. این اپلیکیشنها یادآوری پرداختهای آینده میفرستند، تمام هزینهها را ماهبهماه نشان میدهند و حتی میتوانند به شما در یافتن پیشنهادات بهتر برای همان سرویسها یا مشابه کمک کنند.
۷. طول عمر دستگاههایتان را در اولویت قرار دهید
در حالی که جذابیت پردازندهها، دوربینها و ویژگیهای AI جدید و قدرتمند ممکن است وسوسهتان کند در سال ۲۰۲۶ گوشی هوشمند یا لپتاپ جدیدی بخرید، به احتمال زیاد این خرید چندین سال دوام خواهد آورد.
اول اینکه سرعت ویژگیهای جدید معنادار کاهش یافته و میل به ارتقای مکرر برای بسیاری کمرنگ شده است. دوم اینکه قیمت دستگاهها به دلیل تراشهها، نیروی کار و حملونقل گرانتر، بهطور قابل توجهی افزایش یافته و توجیه خریدهای بزرگ دشوارتر شده است. علاوه بر این، مقرراتی مانند قوانین اتحادیه اروپا اکنون باتریهای قابل تعویض آسان را در دستگاههای جدید الزامی میکنند، به این معنی که قطعهای که سریعتر از همه در گوشی فرسوده میشود، سادهتر و ارزانتر قابل تعویض خواهد بود.
چه کارهایی لازم است تا گوشی هوشمند یا لپتاپ شما سالها دوام بیاورد؟
- محافظت فیزیکی: از قاب، محافظ صفحه و شاید حتی کیف ضدآب استفاده کنید.
- نگهداری مناسب: از دماهای شدید اجتناب کنید؛ دستگاه را زیر آفتاب مستقیم یا یخزده یکشبه در ماشین در دمای منفی ۱۵ درجه رها نکنید.
- مراقبت از باتری: از تخلیه مرتب باتری تا درصدهای تکرقمی خودداری کنید.
- بهروزرسانیهای منظم نرمافزار: این سختترین بخش است. بهروزرسانیها برای امنیت ضروری هستند و گوشی یا لپتاپ شما را از انواع جدید حملات محافظت میکنند. با این حال، بهروزرسانیها گاهی میتوانند باعث کندی، گرم شدن بیش از حد یا تخلیه باتری شوند. رویکرد محتاطانه این است که حدود یک هفته پس از بهروزرسانی بزرگ سیستمعامل صبر کنید، بازخورد کاربران با مدل دقیق خودتان را بررسی کنید و فقط در صورتی نصب کنید که ساحل امن به نظر برسد.
۸. خانه هوشمند خود را ایمن کنید
مفهوم خانه هوشمند (Smart Home) جای خود را به مفهوم جدیدی میدهد: خانه هوشمندتر یا باهوش (Intelligent Home). ایده این است که شبکههای عصبی به خانه شما کمک میکنند تصمیمات خودش را درباره کارها و زمانبندی بگیرد، همه برای راحتی شما و بدون نیاز به روالهای از پیش برنامهریزی شده.
به لطف استاندارد Matter 1.3، خانه هوشمند اکنون میتواند نه فقط چراغها، تلویزیونها و قفلها، بلکه لوازم آشپزخانه، خشککنها و حتی شارژرهای خودروی برقی را مدیریت کند. مهمتر از آن، شاهد افزایش دستگاههایی هستیم که Matter over Thread پروتکل ارتباطی اصلی و بومی آنهاست، مانند خط محصولات جدید KAJPLATS ایکیا.
دستگاههای مبتنی بر Matter از برندهای مختلف میتوانند یکدیگر را ببینند و با هم ارتباط برقرار کنند. این یعنی میتوانید مثلاً Apple HomePod را بهعنوان هاب مرکزی خانه هوشمند بخرید و لامپهای Philips Hue، پریزهای Eve Energy و کلیدهای BILRESA ایکیا را به آن متصل کنید.
همه اینها به این معنی است که خانههای هوشمند رایجتر خواهند شد و روشهای حمله به آنها هم همینطور.
نکات کلیدی امنیت خانه هوشمند در عصر Matter
- دستگاههای خود را در یک فابریک Matter واحد ادغام کنید. از حداقل تعداد کنترلرها استفاده کنید؛ مثلاً یک Apple TV + یک گوشی هوشمند. اگر تلویزیون یا دستگاه دیگری که برای بسیاری از اعضای خانواده قابل دسترسی است بهعنوان کنترلر عمل میکند، حتماً از امنیت رمز عبور و سایر محدودیتهای موجود برای عملکردهای حیاتی استفاده کنید.
- هاب و کنترلر را از تولیدکنندگان بزرگ با تعهد جدی به امنیت انتخاب کنید.
- تعداد دستگاههایی که فابریک Matter شما را به اینترنت متصل میکنند، به حداقل برسانید. این دستگاهها که Border Router نامیده میشوند، باید بهخوبی از حملات سایبری خارجی محافظت شوند؛ مثلاً با محدود کردن دسترسی آنها در سطح روتر اینترنت خانگی.
- مرتباً شبکه خانگی خود را برای هرگونه دستگاه مشکوک و ناشناس بررسی کنید. در فابریک Matter، این کار از طریق کنترلر یا هاب انجام میشود و در شبکه خانگی از طریق روتر اصلی.
جمعبندی: آمادگی برای سال ۲۰۲۶
سال ۲۰۲۶ تغییرات قابل توجهی در چشمانداز امنیت سایبری به همراه خواهد داشت. قوانین جدید، ظهور هوش مصنوعی عاملی، و تحول خانههای هوشمند، همگی چالشها و فرصتهای جدیدی ایجاد میکنند.
نکات کلیدی که باید به خاطر بسپارید:
- قوانین محلی را بشناسید و فرزندان خود را از خطرات دور زدن نادرست محدودیتها آگاه کنید
- برای نشت احتمالی مدارک هویتی آماده باشید و از اطلاعات جداگانه برای احراز هویت استفاده کنید
- روشهای جدید کلاهبرداری را بشناسید و هرگز برای احراز هویت اپلیکیشن دانلود نکنید
- با هوش مصنوعی هوشمندانه رفتار کنید و مهارتهای ذهنی خود را حفظ کنید
- اشتراکهای دیجیتال را مرتباً بازرسی کنید
- از دستگاههای خود مراقبت کنید تا طول عمر بیشتری داشته باشند
- امنیت خانه هوشمند را جدی بگیرید
همین امروز شروع کنید: یکی از این هشت تعهد را انتخاب کنید و اولین قدم را بردارید. امنیت سایبری یک مسیر است، نه یک مقصد.
